Duy trì và phát triển nghề làm nem chua Yên Mạc

28/05/2020

Từ lâu, nhiều người đã biết đến nem chua Yên Mạc (Yên Mô)- một trong những đặc sản nổi tiếng của Ninh Bình. Nghề làm nem chua được người dân địa phương duy trì theo hình thức “cha truyền con nối”. Đó cũng là bí quyết nhà nghề khiến nem chua Yên Mạc trở thành đặc sản riêng có, không phải ai, nơi nào vùng nào cũng làm ngon được.

Hiện nay, ở Yên Mạc số người làm được loại nem đặc biệt này không nhiều, bởi ngoài bí quyết nhà nghề đòi hỏi phải có niềm đam mê, yêu nghề và thị trường tiêu thụ rộng. Hiện nay, Yên Mạc đang triển khai nhiều giải pháp nhằm phát triển thương hiệu cho món ăn đặc sản này, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Chúng tôi đến thăm gia đình chị Phạm Thị Hương ở xóm 4, thôn Đông Sơn (Yên Mạc) - một trong những cơ sở sản xuất nem chua lớn trong vùng. Chị Hương đang “lọc” thịt lợn (một trong những công đoạn của quy trình làm nem chua Yên Mạc), chị vui vẻ cho biết: Trong quy trình làm nem thì việc chọn thịt và ướp gia vị là quan trọng nhất, nó quyết định quả nem đó có tươi, ngon, thơm, vừa vị hay không. Thịt làm nem phải chọn miếng thịt lợn nạc mông để khi thái, thớ thịt được dai, dài, đẹp, bắt mắt. Quan trọng phải chọn được miếng thịt tươi, ngon. Vì là món ăn tươi sống, nên gia đình tôi chú trọng bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong tất cả các khâu, từ lựa chọn thịt đến chọn lá gói và khi gói... phải sạch sẽ. 

Đặc biệt, để có nguồn thực phẩm bảo đảm, gia đình đã tự nuôi lợn theo công nghệ sinh học, không chất tạo nạc, không chất kích thích tăng trưởng. Nguồn thực phẩm bảo đảm nên chưa khi nào chúng tôi nhận được phản ánh không tốt từ phía khách hàng.

Với uy tín, chất lượng đảm bảo, gia đình chị Hương từ hộ làm nem nhỏ lẻ, tự phát, giờ đã trở thành một trong những địa chỉ “đỏ” cho nem chua Yên Mạc,  thường xuyên có 2 đến 3 lao động làm hàng cung ứng cho thị trường. Theo chị Hương, trước đây hầu hết các công đoạn sản xuất nem chua đều làm thủ công, gần đây do nhu cầu tăng mạnh nên gia đình đầu tư thêm một số máy móc hỗ trợ. 

Loại máy hỗ trợ đắc lực nhất cho các hộ sản xuất nem chua là máy thái bì, máy thái thịt và máy ép thịt. Vào dịp Tết Nguyên đán để phục vụ nhu cầu tăng mạnh, mỗi ngày gia đình chị thuê khoảng 10 lao động địa phương, làm hơn 1 nghìn quả nem mà vẫn không đủ cấp ra thị trường.

Nem chua Yên Mạc là món ăn dân dã, được làm từ thịt lợn nạc, gói bằng lá chuối, nhưng không bó chặt, bên trong được lót bằng lớp lá ổi. Dù ăn ngay hay để lâu, khi gỡ nem ra, thịt vẫn rời, tơi, cho lên đĩa, gắp từng dúm nhỏ, lấy lá ổi cuộn lại chấm với nước mắm, pha chút chanh, tỏi, ớt hoặc hạt tiêu thì người ăn sẽ cảm nhận đủ các dư vị ngọt, cay, thơm. 

Ngày nay, nem Yên Mạc đã vươn xa, có mặt ở nhiều khách sạn, nhà hàng trong và ngoài tỉnh. Vào dịp lễ, Tết không chỉ ở Ninh Bình mà không ít người từ Nam Định, Hà Nội, Hải Phòng còn tìm về mua để đãi khách quý. Đặc biệt, trong các đám cưới, người ta thường thấy trên bàn tiệc có món nem chua Yên Mạc kèm với rượu Yên Lâm hoặc rượu Kim Sơn... là những món ăn đậm đà dư vị truyền thống. 

Nem Yên Mạc dần trở nên nổi tiếng nên từ chỗ các hộ ở Yên Mạc chỉ làm nem chua theo lối tự cung, tự cấp thì nay đã trở thành một sản phẩm hàng hóa. Nghề làm nem chua dần trở thành nghề phụ, giải quyết việc làm cho nhiều lao động, tăng thu nhập cho người dân.

Về Yên Mạc hôm nay, nhiều người dễ nhận thấy, dọc hai bên trục đường chính vào xã, có khá nhiều biển quảng cáo cơ sở sản xuất nem chua truyền thống. Người thích nem chua Yên Mạc dễ dàng tìm đến đặt mua. Bên cạnh đó, các cơ sở sản xuất nem chua địa phương còn cung ứng sản phẩm cho các nhà hàng, khách sạn. Hiện ở Yên Mạc có hơn 50 gia đình làm nem, trong đó có 16 gia đình sản xuất với quy mô lớn. 

Do sản xuất mặt hàng tươi sống nên khâu an toàn vệ sinh và chất lượng sản phẩm được các cơ sở sản xuất quan tâm. Một số cơ sở sản xuất lớn đăng ký thương hiệu và tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Các cơ sở sản xuất nhỏ, lẻ cũng cam kết sản xuất an toàn. 

Theo thị hiếu người tiêu dùng, hàng năm thường vào mùa “cưới hỏi”, Tết Nguên đán (từ tháng 9 âm lịch đến hết mùa xuân năm sau), các hộ làm nghề nem chua Yên Mạc phải hoạt động hết công suất vì lượng đặt hàng rất lớn. Trung bình mỗi ngày, hàng nghìn quả nem Yên Mạc được xuất ra thị trường. Còn ngày thường, các hộ làm “túc tắc” để đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong và ngoài tỉnh.

Nhận thấy đây là một trong những nghề phụ giải quyết tốt nhu cầu việc làm cho người dân, chính quyền địa phương đang triển khai các giải pháp nhằm duy trì, phát triển nghề truyền thống này. Theo ông Phạm Hữu Thọ, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Mạc, thời gian qua cùng với việc vận động nhân dân phát triển nghề làm nem, xã còn tích cực tuyên truyền, hướng dẫn để các hộ làm nghề sản xuất bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, góp phần bảo vệ thương hiệu cho nem chua Yên Mạc. 

Ngoài ra, xã có kế hoạch xây dựng Đề án quy hoạch, phát triển làng nghề nem chua Yên Mạc nhằm tạo điều kiện để người dân tạo thành chuỗi liên kết trong cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, qua đó duy trì, mở rộng quy mô sản xuất, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Nguồn: ninhbinh.gov.vn/Baoninhbinh.org.vn

Thiết kế bởi Aptech. Bản quyền thuộc về Nem Chua Yên Mạc